Chrystus Frasobliwy

JĘDRZEJ WOWRO

[Jędrzej Wawro przy pracy nad świecznikiem przedstawiającym kapelę anielską. Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe]

Jędrzej Wowro (Andrzej Wawro) urodził się w 1864 roku, zmarł w 1937 roku. Był świątkarzem pochodzącym z Gorzenia Górnego pod Wadowicami. Urodził się w rodzinie miejscowego wójta Jana Wawro. Miał ośmioro rodzeństwa i od najmłodszych lat pomagał w pracach gospodarczych. Nigdy nie nauczył się pisać ani czytać. W dzieciństwie rzeźbił nożykiem niewielkie figurki w drewnie. W wieku 17 lat opuścił rodzinną wieś. W tym okresie pracował jako górnik, grabarz, cieśla i robotnik rolny. W tym czasie artysta praktycznie nie rzeźbił. Przełomem w twórczości artysty był rok 1923, kiedy poznał Emila Zegadłowicza, znanego literata i założyciela grupy literackiej "Czwartak". Doszło do niego dzięki drugiej żonie Wowry, Mariannie Kołek, która w obliczu złej sytuacji finansowej rodziny zaniosła do dworku Zegadłowicza kilka rzeźb męża żeby je sprzedać. Drewniane rzeźby zachwyciły literata do tego stopnia, że postanowił osobiście poznać twórcę. Od tej pory Zegadłowicz zaczął kolekcjonować prace Jędrzeja Wowry. Za jego namową artysta wykonał serię drzeworytów przedstawiających Chrystusa i świętych.

Jędrzej Wowro w latach 30. był jednym z najpopularniejszych twórców ludowych w Polsce. W tym czasie pisano o nim, że obok Wita Stwosza i Xawerego Dunikowskiego był najlepszym polskim rzeźbiarzem.

Twórczość Jędrzeja Wowro

Rzeźby autorstwa Jędrzeja Wowro charakteryzuje szczerość formy i niezwykła fantazja w komponowaniu i kształtowaniu bryły.

Twórczość Jędrzeja Wowro jest nasycona chrześcijańską ikonografią świętych, stąd też różnorodne figury posiadają atrybuty umożliwiające ich łatwe rozpoznanie. Artysta czerpał inspiracje ze sztuki religijnej, kazań i żywotów świętych, które czytała mu żona. Postacie świętych często ukazywał w otoczeniu drzew zwanych przez siebie "tompolkami" oraz figurek ptaków.

TEKSTY O ARTYŚCIE

Antoni Kroch

"Każda figurka (Wowry) była zrobiona z bezwzględną uczciwością artystyczną, miała swą głęboką wewnętrzną konsekwencję, głębokie uzasadnienie
w światopoglądzie świątkarza - i Wowro nie wyobrażał sobie, że mogło być inaczej. O każdej wyrzeźbionej przez siebie postaci opowiadał jak o dobrej znajomej." [A. Kroch, "Współczesna rzeźba ludowa Karpat Wschodnich", Polska Akademia Nauk Instytut Sztuki, Wrocław 1979, s. 31.]

Anna Kowalska-Lewicka

"Wowro nie brał od innych, niczego go nie uczono i nikogo nie naśladował. Cała twórczość płynęła z jego bogatego wnętrza. A jeśli już przyszło mu szukać natchnienia, to czerpał z otaczającej go przyrody, ludowej religijności, kazań i pieśni odpustowych, dawnych wierzeń w przeróżne demoniczne postaci i nieziemskie zjawy. Wszystko to, przetworzone przez bogatą fantazję, w żadnej mierze nie może być oceniane jako "wzorzec" - to bo były jedynie impulsy towarzyszące twórczości. Niechże więc Wowro przemówi do nas przez swe świątki siłą subiektywnego przeżycia, siłą wiary, jaką pragnął dzielić się z nami, strugając w drewnianym klocku swych Jezusów, Maryje i rozlicznych świętych Pańskich." [A. Kowalska-Lewicka (tekst), Piotr Wyrobiec (redakcja), "Jędrzej Wowro Świątkarz Beskidzki", Wadowickie Centrum Kultury, Wadowice 2006, s. 11.]

NIEDOSTĘPNE RZEŹBY JĘDRZEJA WOWRO