KISLING Mojżesz

Mojżesz Kisling
[Źródło: NAC]

Mojżesz Kisling urodził się w 1891 roku w Krakowie, zmarł w 1953 roku w Sanary-sur-mer. Pochodził z rodziny żydowskiej. W latach 1907-1910 studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w pracowni Józefa Pankiewicza. Od 1911 roku przebywał w Paryżu gdzie kontynuował naukę i związał się ze środowiskiem École de Paris. Zaprzyjaźnił się z Tadeuszem Makowskim, Eugeniuszem Zakiem, Ludwikiem Markusem, Romanem Kramsztykiem i Melą Muter. Jego sztuka szybko zwróciła uwagę krytyków, zainteresowali się nią m. in. André Salmon i Adolf Basler, którzy w kolejnych latach propagowali jego sztukę na arenie międzynarodowej.
Mojżesz Kisling należał do Związku Zawodowego Malarzy i Rzeźbiarzy Polskich, ale raczej nie utrzymywał relacji z krajem ojczystym. W czasie I wojny światowej artysta walczył w polskim oddziale Legii Cudzoziemskiej, za co otrzymał obywatelstwo francuskie. Został ranny, w 1915 roku zwolniono go z wojska.
W okresie międzywojennym Mojżesz Kisling zyskał znaczącą popularność i odnosił ogromne sukcesy artystyczne. W jego pracowni przy rue Joseph-Bara 3 gościła elita ówczesnego świata sztuki: Pablo Picasso, Juan Gris, Amadeo Modigliani czy André Derain, a także znane postaci literatury i filmu, jak np. Ernest Hemingway i Charlie Chaplin. Ostatecznie Mojżesz Kisling zyskał pseudonim „Księcia Montparnasse’u”. W tym czasie wiele podróżował, w 1916 roku wyjechał do Hiszpanii, później odwiedził również Holandię, Włochy i Anglię. Szczególnie upodobał sobie teren francuskiej Prowansji, gdzie chętnie powracał. W latach 20. kupił nawet dom w miejscowości Sanary-sur-mer.
W czasie drugiej wojny światowej artysta walczył w szeregach armii francuskiej. Z racji poszukiwania przez gestapo został zmuszony do ucieczki. W 1941 roku wyjechał do Nowego Jorku, jednak po wojnie wrócił na stałe do Francji.

Wczesny okres twórczości Mojżesza Kislinga zdradza wpływy wybitnych artystów polskich, w szczególności Władysława Ślewińskiego, którego poznał osobiście podczas pleneru w Bretanii. W tym czasie malarz inspirował się również awangardą francuską i hiszpańską – kubizmem Picassa, Braque’a oraz Grisa.
Po 1912 roku artysta uległ fascynacji sztuką Paula Cézanne’a i zaczął tworzyć obrazy charakteryzujące się uproszczoną formą syntetycznie ujmowanych geometrycznych brył i pryzmatycznych płaszczyzn oraz spiętrzeniem planów kompozycyjnych i podwyższeniem punktu widzenia. W tym okresie Mojżesz Kisling podejmował najczęściej tematykę pejzaży i martwych natur, które na dobre wpisały się w repertuar twórczości artysty. Ten etap sztuki Mojżesza Kislinga zaowocował wykształceniem się indywidualnego stylu tego malarza, który osiągnął swój ostateczny wyraz pod koniec międzywojnia.
Styl malarski Mojżesza Kislinga charakteryzuje się delikatną deformacją formy, linearyzmem i konturowością, kontrastami barwnymi i odważnym zestawianiem nasyconych, czystych, fowistycznych wręcz kolorów. Znamienne dla płócien artysty są akcenty czerwieni, chociaż tworzył on również stonowane obrazy oparte na kolorystycznej gamie szarości. Artysta zwykle traktował przedstawiane elementy i postaci walorowo, w partii tła operował natomiast przede wszystkim płaszczyzną.
Na każdym etapie twórczości Mojżesza Kislinga można odnaleźć również odwołania do sztuki dawnej, m. in. portretu włoskiego quattrocenta, XVI-wiecznych pejzaży, XVII-wiecznego malarstwa holenderskiego czy akademickiej sztuki salonowej.
Jak już wspomniano, najczęstszymi tematami w malarstwie Mojżesza Kislinga były martwe natury (nierzadko z kwiatami) i pejzaż, do których na pewnym etapie dołączyły również liryczne portrety dziecięce oraz portrety i akty kobiece, ukazujące postaci o charakterystycznych, dużych, migdałowatych oczach i smutnych, zamyślonych twarzach.
Sztuka Mojżesza Kislinga pozostawała niezmiennie w kategorii malarstwa figuratywnego. Do abstrakcji zbliżały się niekiedy jednak pejzaże malowane przez artystę. Całokształt twórczości artysty można określić mianem poetyckiej i dekoracyjnej.

Mojżesz Kisling uznawany jest za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli École de Paris. Prace malarza wystawiane były na wielu ekspozycjach na całym świecie, m.in. na Salonach paryskich (Jesiennym, Niezależnych i Tuileries) i w licznych galeriach w stolicy Francji (np. w Galerii E. Druet, Carmine, Drouant-David), w Berlinie, Londynie, Marsylii, Oslo, Wenecji, Genewie, Nowym Jorku. W Polsce obrazy artysty pojawiały się na wystawach w Warszawie i Krakowie, np. na I Wystawie Ekspresjonistów Polskich (Kraków, 1917). Artysta brał udział również w pokazach Nowej Secesji Monachijskiej czy Wolnej Secesji, wystawiał również na pokazach sztuki polskiej w Paryżu i Brukseli.